Trawers po polskiej stronie.

Trawers czołowy Terespolskiego Umocnienia Twierdzy Brzeskiej.
Terespolskie Umocnienie Twierdzy Brzeskiej znajduje się w zachodnim sektorze twierdzy, na lewym brzegu rzeki Zachodni Bug. Powierzchnia umocnienia 45,8 ha. Zewnętrzna linia obronna Umocnienia składa się z czterech ziemnych lunet (z ceglanymi kazamatami wewnątrz), połączonych wspólną fosą: dwie środkowe lunety (II i III )miały szyje, zamknięte murem obronnym, do których dobudowane były kazamatowe reduty. Przed lunetami znajduje się rów obronny (forteczny kanał), wypełniony wodą  rzeki Zachodni Bug. Za lunetami w XIX w. było przedmostowe umocnienie składające się z ziemnego wału, i zbudowanych dwóch bastionów- IX i X  (nie zachowały się - bastiony zostały usunięte w 1882 roku). Umocnienie połączone było z  Cytadelą wiszącym mostem (nie zachował się), prowadzącym do Bramy Terespolskiej. Komunikacja zachodniego sektora twierdzy z przyległym terenem była prowadzona przez Warszawski Przejazd  za pomocą mostu przez kanał forteczny ( most nie zachował się).
Jedynym obiektem Twierdzy Brześć Litewski, który znajduje się na terenie współczesnej Polski, a odnoszących się do dofortowego okresu jej rozwoju, jest trawers czołowy Terespolskiego Umocnienia.
    Trawers czołowy znajduje się poza ziemnym (i kanałem fortecznym) obwodem Terespolskiego Umocnienia, leży bowiem w lewo wzdłuż brzegu rzeki Bugu, na południu od lunety NR.I (obecnie terytorium Rzeczypospolitej Polskiej). Wyglądem zbliżony jest do litery-Г(w ros.g, w j.pol.do L)  w kształcie linii łamanej. Przeznaczony  do obstrzału w kierunku górnego  koryta rzeki Bug lewym krótszym ramieniem, a prawym długim ramieniem bronił terenu od strony zachodniej. Lewy sektor był pozbawiony wszelkiej obrony i był przeznaczony do przykrycia. Jedną z funkcji  trawersu czołowego było przykrycie frontu obronnej kazarmy od ostrzału w dół  rzeki Bug. W wał umocnienia wbudowanych było  sześć poprzecznic, pod trzema znajdowały się parterowe kazamatowe budowle -  piwnica prochowa na 120 beczek z prochem (obiekt w Twierdzy oznaczony nr 489) i dwa schrony (budynki nr 501 i nr 502) na 10 żołnierzy  każdy. W 1887 roku przeprowadzono prace wzmacniające wał obronny -dokonano jego pogrubienia i poszerzono  drogę ukrytą tego wzmocnienia.

Autorzy:A .Korkotadze (Białoruś), W.Orłow(Litwa)
Tłumaczenie z jęz.rosyjskiego;K.Niczyporuk
Jest to fragment artykułu, który za zgodą autorów zamieszczam w tym poście.

Trawers jest dobrze widoczny na zdjęciu które zostało wykonane z niemieckiego samolotu zwiadowczego -21 czerwca 1940 roku.----

http://www.wwii-photos-maps.com/aerialmiscellaneous/slides/Brest-Lov%20%2021-06-40
 (zdjęcie umieszczone za zgoda autora strony)

Twierdza Brześć Litewski-na mapie z 1925r.

Kolorem czerwonym zaznaczyłem-trawers i cyframi rzymskimi  lunety I - IV.

 Przyczółek mostowy(z wiszącego mostu) na Terespolskim Umocnieniu.Główny nurt Bugu.

Widok od strony Bugu na Bramę Terespolską- na terenie Cytadeli.

Część drogi- po polskiej strony granicy.(Dziś od ul.Wspólnej do Rogatki). Fragment drogi za Rogatką(foto) która dalej prowadziła do kanału fortecznego , mostu  na nim i dalej do Przejazdu Warszawskiego na terenie Umocnienia Terespolskiego.

Kazamaty przy IV lunecie Terespolskiego Umocnienia. Sądzę ,że podobne znajdowały się w trawersie.Foto;A.Korkotadze

 Piwnica prochowa przy IV lunecie.Foto;A.Korkotadze

 Przybliżone miejsce trawersu -stan z grudnia 2014r.

Pozostałości nasypu-spojrzenie w kierunku północnym.Po prawej stronie za kanałem fortecznym luneta Nr. I.

Spojrzenie wzdłuż rzeki w kierunku południowym.

Fragment drogi w miejscu przybliżonego położenia trawersu.
Po uzyskaniu pozwolenia (strefa nadgraniczna) udaliśmy się na  miejsce. W trakcie krótkiego pobytu opisanych obiektów nie odnaleźliśmy. Teren jest silnie zadrzewiony i pokryty gęstą przyziemną roślinnością (foto). Z wstępnych informacji wynika, że po ostatniej wojnie trawers został zniszczony a wał częściowo zniwelowany. Pozostałości  wykorzystane przez miejscową ludność na potrzeby budowlane.

Opracował i pozostałe foto : K.Niczyporuk